عبدان جنوجردیعبدان جنوجردی (م نیمه دوم قرن سوم هجری)، از افراد صاحب نقش در دستگاه قرامطه بود. ۱ - معرفی اجمالیعبدان (عبدالله) مروزی یا عبدالله جنوجردی از شناسه و زیست نامه او چیزی در دست نیست، با اینکه از افراد صاحب نقش در دستگاه قرامطه بود. گفته‌اند که عبدالله بن میمون قَدّاح پس از مرگ پدرش کار دعوت مذهب اسماعیلی را به دست گرفت و حمدان بن اشعث، معروف به قرمط را برای امر تبلیغ به حوزه کوفه فرستاد و او دعوتش را در آنجا به سال ۲۶۱ق با کمک داماد خود عبدان آغاز کرد، اما پس از مدتی برخلاف فرزندان قدّاح گام برداشتند و مورد غضب آنان واقع شدند و در پی آن قرمط متواری گشت و عبدان به قتل رسید و کار دعوت در عراق به ابوسعید جنائی رسید. [۲]
حسن، ابراهیم حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ص۵۴۸.
۲ - تالیفاتعبدان آثار زیادی را تالیف کرده که عبارت‌اند از: الرحا و الدولاب، الحدود و الاسناد، اللامع الزاهر، المیدان، النیران، الملاحم و المقصد. عبدان بلاغات هفتگانه‌ای داشت که عبارت از بلاغ الاول، راجع به همه مردمان بلاغ الثانی، راجع به کسانی که کمی بالاتر رفته‌اند بلاغ الثالث، برای کسانی که یک سال از ورودشان در این مذهب می‌گذشت البلاغ الرابع، برای آنهایی که دو سال وارد این مذهب شده بودند بلاغ الخامس، برای آنهایی که سه سال وارد این مذهب شده بودند بلاغ السادس، برای کسانی که چهار سال وارد این مذهب شده بودند و بلاغ السابع، نتیجه مذهب و مکاشفات بزرگ آن مذهب در آن آمده بود. ۳ - پانویس
۴ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۰۳، برگرفته از مقاله «عبدان مروزی». |